Ο Φεβρουάριος στην ελληνική λαογραφία – Δίσεκτο το 2024
Ο Φεβρουάριος στην ελληνική λαογραφία – Δίσεκτο το 2024.
Ο δεύτερος μήνας του έτους, με διάρκεια 28 ημέρες για τα κοινά έτη αλλά και 29 ημέρες για τα δίσεκτα, όπως το 2024 που διανύουμε.
Αρχικά ήταν ο δωδέκατος μα και τελευταίος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου.
Γύρω στο 153 π.Χ, όταν ο Ιανουάριος έγινε ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου, ο Φεβρουάριος καθιερώθηκε ως δεύτερος, θέση που διατηρεί μέχρι σήμερα
στο δωδεκάμηνο πολιτικό ημερολόγιο. Με την ημερολογιακή μεταρρύθμιση του Ιουλίου Καίσαρα το 45 π.Χ. ο Φεβρουάριος είχε 29 μέρες τα κοινά έτη
ενώ 30 μέρες στα δίσεκτα. Όμως, το 4 π.Χ. ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος αφαίρεσε από τον Φεβρουάριο μία μέρα
και την προσέθεσε στον Αύγουστο, που ήταν αφιερωμένος στο πρόσωπό του.
Το όνομά του είναι από το λατινικό ρήμα februare (εξαγνίζω, καθαίρω), λόγω των τελετών εξαγνισμού και καθαρμού που τελούνταν στη Ρώμη
(Februa μα και Feralia), από τις οποίες προέρχονται οι μεταγενέστερες γιορτές των Απόκρεω και οι εκδηλώσεις του Καρνάβαλου.
Τον Φεβρουάριο γιορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη οι γιορτές : Λουπερκάλια (Lupercalia), γιορτή της γονιμότητας, προς τιμή του θεού Φαύνου
(του Πάνα των Ελλήνων) στις 15 Φεβρουαρίου. Οι Ρωμαίοι θυσίαζαν κατσίκια καθώς και σκυλιά, ενώ νεαρά αγόρια χτυπούσαν με λωρίδες από δέρμα κατσίκας
τις νεαρές κοπέλες για να τους μεταδώσουν τη γονιμότητα. Η γιορτή μπορεί να καταργήθηκε από την Καθολική Εκκλησία τον 5ο αιώνα μ.Χ, αλλά την οικειοποιήθηκε
με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και την Ημέρα των Ερωτευμένων στις 14 Φεβρουαρίου. Φορνακάλια (Fornacalia), προς τιμή της θεότητας Φόρναξ,
που εφηύρε τους φούρνους για το ψήσιμο ψωμιού και φαγητών (17 Φεβρουαρίου). Χαρίστια (Charistia), οικογενειακή γιορτή για διασκέδαση,
αλλά και για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των μελών της (20 Φεβρουαρίου).
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Γαμηλιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα.
Το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα : Θεογάμια, προς τιμή του Δία και της Ήρας. Τελούνταν το δεύτερο μισό του μήνα Γαμηλιώνα,
για να τιμηθεί ο ιερός γάμος του Δία και της Ήρας. Ήταν και η καλύτερη περίοδος για γάμους (εξού και το όνομα του μήνα), σύμφωνα με τον Αριστοτέλη.
Στη Σικελία τιμούσαν τον ιερό γάμο του Άδη και της Περσεφόνης. Ανθεστήρια, προς τιμή του Διονύσου.
Στο λαϊκό καλεντάρι ο Φεβρουάριος ονομάζεται κυρίως λόγω της μικρότερης διάρκειάς του : Μικρός, Κουτσός, Κουτσοφλέβαρος, Γκουζούκης (ατελής),
Κούντουρος (κολοβός) μα και Κλαδευτής, επειδή θεωρείται μήνας κατάλληλος για το κλάδεμα των δέντρων. Φλεβάρης, από τη συσχέτισή του με τις «φλέβες»,
δηλαδή τα υπόγεια νερά, που αναβλύζουν λόγω των πολλών βροχών. Φλιάρης (χλιαρός).
Η εμβόλιμη εξάλλου ημέρα στον μήνα αυτόν κάθε τέσσερα χρόνια κάνει όλο τον χρόνο δίσεκτο (bis-sectum στα λατινικά) και, κατά την λαϊκή παρετυμολογία,
«δύστυχο», με όλα τα δεισιδαιμονικά επακόλουθα που επέφερε η παρανόηση αυτή. Παρ’ όλα αυτά, ο Φεβρουάριος δημιουργεί αισιοδοξία,
ως τελευταίος μήνας τού χειμώνα, σχετική η παροιμία «Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει».
Για τον Φεβρουάριο υπάρχουν και αρκετές παροιμίες, όπως : Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει πάλι άνοιξη μυρίζει. Μα σαν τύχει και θυμώσει μέσα στα χιόνια θα μας χώσει.
Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό. Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να σταματήσει. Ο Φλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ’ ανθίσει.
«Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα». «Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει μ’ αν τις φλέβες του
ανοίξει ξεροπήγαδα γιομίζει». Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.
Έχει και αρκετές σημαντικές εορτές όπως της Υπαπαντής στις 2 του μήνα, του Αγίου Συμεών στις 3 του μήνα
αλλά και των Τριών Σπετσιωτών Νεομαρτύρων Νικολάου, Ιωάννου και Σταματίου.
Στις 10 Φεβρουαρίου είναι του Αγίου Χαραλάμπους και στις 19 της Αγίας Φιλοθέης ενώ στις 29 Φεβρουαρίου του Αγίου Κασσιανού
Κάθε τέσσερα χρόνια που το έτος είναι δίσεκτο, την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου, δηλαδή στις 29 του μήνα, γιορτάζει ο Άγιος Κασσιανός.
Ο Φεβρουάριος στην ελληνική λαογραφία – Δίσεκτο το 2024.
