Τι ήταν οι κάλκες στα Μεσόγεια και το τραγούδι εξορκισμού τους

Τι ήταν οι κάλκες στα Μεσόγεια και το τραγούδι εξορκισμού τους.

Οι δοξασίες για τους καλικάντζαρους ήσαν στα Μεσόγεια σχεδόν όμοιες, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Τους ονόμαζαν «κάλκες»,

γένους θηλυκού – η κάλκα. Πίστευαν πως ήσαν προηγουμένως άνθρωποι πολύ κακοί, που είχαν κάνει διάφορα κακουργήματα

και γι’ αυτό ο Θεός τους καταδίκασε να βρίσκονται σ’ αυτή την κατάσταση. Ήσαν μαύροι, πολύ αδύνατοι, κοκαλιάρηδες,

μαλλιαροί μα και γυμνοί. Έρχονταν στα σπίτια για να πειράζουν αλλά και να ενοχλούν τους ανθρώπους από την παραμονή των Χριστουγέννων

ενώ έφευγαν την παραμονή των Φώτων, όταν ερχόταν στα σπίτια ο παπάς ψάλλοντας το «Επεφάνη σήμερον τη οικουμένη και το φως σου,

Κύριε, εσημειώθη εφ’ ημάς» αλλά και το «εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε».

Κατουρούσαν στα… αυτιά των ανθρώπων

Οι καλικάντζαροι έμπαιναν στα σπίτια τη νύχτα από τις καμινάδες ή από τις πόρτες, όταν  δεν τις αμπάρωναν καλά.

Χτυπούσαν τους ανθρώπους που κοιμούνταν και κατουρούσαν μέσα στ’ αυτιά τους. Κατουρούσαν επίσης μέσα στα κανάτια που είχαν νερό

ή σε άλλα δοχεία, έκαναν ζημιές, έσπαγαν αντικείμενα μα και μαγάριζαν το καθετί. Γι’ αυτό οι νοικοκυρές βούλωναν καλά τα κανάτια τους,

δεν άφηναν τη νύχτα ρούχα απλωμένα στην αυλή, για να μη τα μαγαρίσουν, έβαζαν τις γλάστρες μέσα στο δωμάτιο,

για να μη τις κατουρήσουν και ξεραθούν τα φυτά. Σε όσους κρυφάκουγαν τις συνομιλίες άλλων, έλεγαν: «Μην κρυφακούς (αρβ. mos mba vesh),

γιατί τη νύχτα θα έρθουν οι κάλκες να σου κατουρήσουν το αυτί και θα κουφαθείς». Τις μέρες των εορτών δεν έδεναν τις νύχτες τα σκυλιά,

αλλά τα άφηναν ελεύθερα, ώστε να μπορούν να κυνηγούν τους καλικάντζαρους που έμπαιναν στις αυλές των σπιτιών.

Την παραμονή των Θεοφανείων, που έφευγαν τα ξωτικά, οι νοικοκυραίοι καθάριζαν τις καμινάδες των σπιτιών από τις καπνιές αλλά και τις στάχτες

του τζακιού, ενώ τις πετούσαν μακριά, γιατί μπορεί να τις είχαν μαγαρίσει οι καλικάντζαροι.

Περιστατικά με καλικάντζαρους

Στο Λιόπεσι τα κορίτσια του Γιωρ’ Χούντα, επειδή φοβόντουσαν τους καλικάντζαρους, κοιμήθηκαν ένα βράδυ μαζί με τους γονείς τους.

Παρόλα αυτά μια απ’ αυτές, καθώς κοιμόταν, ξύπνησε νομίζοντας πως την μαγάρισε κάποιος καλικάντζαρος. Έβαλε τις φωνές και σήκωσε

όλη τη γειτονιά στο ποδάρι. Στην πραγματικότητα δεν ήσαν ασφαλώς οι καλικάντζαροι, αλλά οι κλωστές της προκόβας (=είδος βαριάς φλοκάτης),

με την οποία ήσαν σκεπασμένα τα κορίτσια, που μπήκαν στο αυτί της μιας απ’ αυτές και το γαργαλούσαν.

Το αστείο ήταν πως τα κορίτσια ισχυρίζονταν ότι πραγματικά είδαν τους καλικάντζαρους.

Κάποιος μεσογείτης έζεψε το μουλάρι του στο κάρο και πήγαινε τις μέρες των γιορτών στο Σκουντούπι (κοντά στο Μενίδι μα και Λιόσια),

για ν’ αλέσει το στάρι του στο μύλο. Ξεκίνησε πολύ πρωί, δεν είχε ακόμα ξημερώσει. Κι ενώ αυτός οδηγούσε το κάρο, είδε ότι πάνω

στα σακιά με το στάρι καθόταν ένας καλικάντζαρος, που τραγουδούσε κι έλεγε στ’ αρβανίτικα : Ande thes, këte thes, edhe një kokogjel në mes.

δηλ. Από ’δω σακί, από κει σακί κι ένας κόκορας στη μέση.

Ο άνθρωπος φοβήθηκε πολύ, κατέβηκε από το κάρο και συνέχισε το δρόμο του πεζός, τραβώντας το μουλάρι του από τα ηνία.

Ο καλικάντζαρος τον συνόδευε από τη Μπότα ε Μπάρδε (= Άσπρα Χώματα) του Λιοπεσιού μέχρι το Σταυρό (αρβ. «Ngriq»), οπότε ξημέρωσε και το εξωτικό εξαφανίστηκε.

«Καλικάντζαροι μαγαρισμένοι…»

Τις μέρες των εορτών οι γιαγιάδες έλεγαν στα μικρά παιδιά ιστορίες με καλικάντζαρους αλλά και τραγουδάκια, για να τους εξορκίσουν, όπως αυτό :

Kalkanxarë maγarisurë (προφ. καλκαντζάρ’ μαγαρίσουρ’), kalkanxarë të prongjisurë, kalkanxarë me kumborë, edhe me shkopinj

në dorë, Ikëni se do na zënë dorënë, do ma marrënë edhe forënë.

Δηλαδή Καλικαντζάροι μαγαρισμένοι, καλικαντζάροι προγκισμένοι, καλικαντζάροι με κουδούνια και στα χέρια τα  μπαστούνια.

Φύγετε, γιατί το χέρι θα μας πιάσουν τη δύναμή μας θα αρπάξουν.

Χρόνια Πολλά…

Βρήκαμε το παραπάνω κείμενο στα social media με τη σημείωση «Γράφει ο Γιάννης Πρόφης».

Τι ήταν οι κάλκες στα Μεσόγεια και το τραγούδι εξορκισμού τους.