Παραδοσιακά φαγητά και γλυκά της Ελλάδας για τα Θεοφάνεια

Παραδοσιακά φαγητά και γλυκά της Ελλάδας για τα Θεοφάνεια.

Τα Θεοφάνια, είναι η τρίτη και τελευταία μεγάλη γιορτή του Δωδεκαημέρου (των εορτών δηλαδή των Χριστουγέννων).

Το όνομα προκύπτει από την φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, που αναφέρεται σε τρεις σχετικές ευαγγελικές περικοπές.

Η γιορτή των Θεοφανίων λέγεται επίσης και Επιφάνια αλλά και Φώτα (Γιορτή των Φώτων).

Η μεγάλη τελετουργία της ημέρας των Θεοφανίων (6 Ιανουαρίου) είναι ο «αγιασμός των υδάτων» με τη κατάδυση του Σταυρού που συμβολίζει τη Βάπτιση του Χριστού.

Στην ελληνική εθιμολογία ο Αγιασμός έχει και την έννοια του εξαγνισμού των ανθρώπων καθώς και της απομάκρυνσης

των δαιμονίων (καλικαντζάρων), δοξασία με προχριστιανικές ρίζες.

Ας δούμε παραδοσιακά φαγητά μα και γλυκά από διάφορα μέρη της Ελλάδας…

«Παλικάρια» ή «φωτοκόλλυβα»

Το βράδυ της παραμονής των Φώτων στο δείπνο επικρατούσε η παράδοση της νηστείας, ειδικά αν τα Χριστούγεννα έπεφταν Τετάρτη ή Παρασκευή.

Στην Κρήτη, παραμονή των Φώτων, έφτιαχναν «παλικάρια» ή «φωτοκόλλυβα», μαγειρευτό όπου χρησιμοποιούνταν πολλά είδη σπόρων και οσπρίων

(κουκιά, ρεβίθια, φασόλια, φακή μα και καλαμπόκι αλλά και σιτάρι). Από αυτό το φαγητό τα αγροτικά νοικοκυριά έδιναν και στα ζώα

ή σκόρπιζαν σε διάφορα μέρη του σπιτιού.

Τα έθιμα με τα πορτοκάλια

Στο Ασβεστοχώρι της Θεσσαλονίκης υπήρχε το έθιμο των Φώτων με τα πορτοκάλια που αναβιώνει και στις μέρες μας. Από την παραμονή

των Θεοφανίων στήνεται στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ένα τραπέζι στολισμένο με μεγάλα κλαδιά κυπαρισσιού μα και πορτοκάλια,

όπου σχηματίζεται ένας σταυρός.

Στην Πανηγυρική Θεία Λειτουργία των Θεοφανίων αλλά και στην τελετή αγιασμού των υδάτων στην Ιερά Μονή Παναγίας

Κατακεκριμένης Πορτοκαλούσας, στο Άργος, το χαρακτηριστικό της τελετής είναι τα πορτοκάλια.

Τοποθετούνται στην κολυμβήθρα όπου τελείται ο αγιασμός από τον ιερέα.

Τσιλαδιά

Ανήμερα των Φώτων όσοι είχαν χοίρους στην Κρήτη «άνοιγαν τη τσιλαδιά» που είχαν φτιάξει από τις μέρες των Χριστουγέννων,

νωρίτερα δηλαδή κατά το σφάξιμό τους. Η τσιλαδιά ήταν ένα είδος πηχτής. Έδεσμα φτιαγμένο με το κρέας από το κεφάλι του χοίρου,

τα πόδια και την ουρά, το οποίο είχαν βράσει με καρυκεύματα. Το έβαζαν σε πήλινα μπολάκια, συμπλήρωναν υγρά με ζωμό και χυμούς

από πορτοκάλια, λεμόνια και νεράντζια. Το πρώτο πήλινο μπολάκι έπρεπε να ανοιχτεί σαν έθιμο τα Φώτα.

Το ζουμί πλέον είχε γίνει σαν ζελές. Η τσιλαδιά δεν ήταν το κύριο φαγητό, αλλά ο μεζές.

Δείτε εδώ τη δική μας συνταγή για Τσιλαδιά (κλικ στον σύνδεσμο).

Η «Μπάμπω»

Το παραδοσιακό φαγητό της ημέρας στα περισσότερα χωριά του Έβρου είναι η «Μπάμπω» (γριά), δηλαδή το παχύ έντερο του χοίρου

γεμισμένο με ψιλοκομμένο κρέας, πράσο, ρύζι και μυρωδικά, ενώ σε κάποια χωριά οι Μάρηδες μαγειρεύουν και τον «Πάππου», που είναι το στομάχι του χοίρου γεμιστό.

Τα τσιγαρίδια και η Φωτίτσα

Παντού στην Κεφαλονιά την παραμονή των Φώτων συνηθιζόταν να τρώνε «τσιγαρίδια». Τα τσιγαρίδια είναι μείγμα άγριων χόρτων

ελαφρώς βρασμένα με φρέσκα μυρωδικά και τσιγαρισμένα σε λάδι με σκόρδο και κρεμμύδια, που περιέχουν ακόμη ντομάτα και ρύζι.

Απ’ αυτά τσίμπαγε μια πιρουνιά και ο παπάς που γυρνούσε τα σπίτια να τα αγιάσει… Το ψωμί της ημέρας είναι η λεγόμενη

«Φωτίτσα», στρογγυλό με σταυρό στη μέση κι αμύγδαλα.

Τι …δεν τρώνε στη Φθιώτιδα.

Οι πιστοί στις παραδόσεις, από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνια, που φεύγουν οι καλικάντζαροι,

δεν τρώνε ελιές, φασόλια μα και σύκα για να μην κάνουν καλογήρους.

Λαλάγγια ή λαλαγγίδες

Σε χωριά της Λακωνίας συνήθιζαν την παραμονή των Φώτων, την Άγιαση όπως την έλεγαν, έφτιαχναν λαλάγγια ή λαλαγγίδες.

Μαρμαρίτες, η σκυριανή συνταγή

Υλικά: Μισή κολοκύθα μέτρια (1 κιλό), 1 κρεμμύδι τριμμένο, 100 γρ. κεφαλογραβιέρα και κανέλα, μπαχάρι σκόνη, 1 κουτ. γλυκού

ξερό δυόσμο μα και αλάτι, πιπέρι, 1 φλ. του καφέ λάδι αλλά και ½ κιλό ζύμη για πίτα

Εκτέλεση: Τρίβετε το κρεμμύδι και το τυρί. Καθαρίζετε την κολοκύθα, βγάζετε τα σπόρια και τις ίνες, κόβετε σε κομμάτια.

Βάζετε τα κομμάτια της κολοκύθας να βράσουν για να μαλακώσουν και μετά την κάνετε πουρέ στο μίξερ.

Όπως είναι ο πουρές της κολοκύθας βάζετε αλάτι, λίγη κανέλα, μπαχάρι σκόνη, ξερό δυόσμο, πιπέρι, λίγο τριμμένο κρεμμύδι και τα σοτάρετε

σε ένα τηγάνι με λίγο λάδι. Προσθέτετε στο μείγμα το τυρί, ανακατεύετε καλά και το αφήνετε λίγο να σταθεί. Όταν περάσει λίγη ώρα

ρίχνετε αλεύρι στο πλαστήρι σας ή στο τραπέζι που δουλεύετε, παίρνετε λίγη ζύμη και με τον πλάστη ανοίγετε μικρές πιτούλες.

Σε κάθε πίτα που ανοίγετε βάζετε μια κουταλιά με γέμιση, πασπαλίζετε με τριμμένο τυρί και κλείνετε καλά την πιτούλα όπως κάνουμε στις τυρόπιτες.

Χρόνια πολλά και καλά σε όλους !!!

Παραδοσιακά φαγητά και γλυκά της Ελλάδας για τα Θεοφάνεια.