Σήμερα τα Φώτα κι ο Φωτισμός – Κάλαντα Θεοφανείων 2024
Σήμερα τα Φώτα κι ο Φωτισμός – Κάλαντα Θεοφανείων 2024.
Σήμερα, Σάββατο 6 Ιανουαρίου 2024, είναι των Φώτων και λέμε τα Κάλαντα.
Να τα πούμε ;
Χρόνια πολλά στην Θεοφανία, τον Θεοφάνη, την Φωτεινή, τον Φώτη αλλά και σε όλο τον κόσμο !
Τα Θεοφάνεια ή Των Φώτων ή Τα Φώτα είναι η Μεγάλη εορτή του Χριστιανισμού, σε ανάμνηση της Βάπτισης του Ιησού Χριστού
στον Ιορδάνη ποταμό ενώ τα γιορτάζουμε κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου.
Το όνομα της εορτής προκύπτει από τη φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, που σύμφωνα με τις Γραφές συνέβη κατά τη Βάπτιση του Ιησού.
Ιστορικό
Όταν ο Ιησούς έγινε 30 ετών βαπτίστηκε στον Ιορδάνη Ποταμό από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, που ήταν έξι μήνες μεγαλύτερός του και ασκήτευε
στην έρημο, κηρύσσοντας το βάπτισμα της μετανοίας. Τη στιγμή της Βάπτισης, κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή περιστεράς
στον Ιησού και ταυτόχρονα ακούσθηκε φωνή εξ ουρανού που έλεγε : «Ούτος εστί ο Υιός του Θεού ο αγαπητός, δια του οποίου ευδόκησε ο Θεός
να σώσει τους αμαρτωλούς». Το γεγονός αυτό έχουν καταγράψει οι τρεις από τους τέσσερις Ευαγγελιστές, ο Μάρκος, ο Ματθαίος καθώς και ο Λουκάς.
Αυτή δε είναι η πρώτη και μοναδική εμφάνιση στη Γη της Αγίας Τριάδας, σύμφωνα με τις Γραφές.
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει ότι κάποιοι αιρετικοί Γνωστικοί γιόρταζαν από τις αρχές του δεύτερου αιώνα τη Βάπτιση του Ιησού,
κατ’ άλλους μεν στις 6 Ιανουαρίου, κατ’ άλλους στις 10 Ιανουαρίου.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραδέχεται και περιγράφει την εορτή ως αρχαία πανήγυρη στην Αντιόχεια τη Μεγάλη και ότι από εκεί την παρέλαβαν οι Γνωστικοί.
Κατά τον τέταρτο αιώνα, η εορτή των Θεοφανίων γιορτάζεται πλέον με λαμπρότητα σε όλη την Εκκλησία ως εορτή του φωτισμού
της ανθρωπότητας δια του Αγίου Βαπτίσματος, απ’ όπου και το όνομα «Τα Φώτα», εορτή «των Φώτων».
Δύο είναι οι κυριότερες τελετές των Θεοφανίων : Ο Μέγας Αγιασμός, εντός των Εκκλησιών αλλά και η Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού.
Η Ανέλκυση του Σταυρού
Ο Σταυρός καταδύεται σε θαλάσσιο χώρο εντός λιμένων, σε όχθες ποταμών ή λιμνών μα και στην ανάγκη σε δεξαμενές νερού, όπως στην Αθήνα,
κατά μίμηση της Βάπτισης του Θεανθρώπου.
Στην πρωτεύουσα, η επίσημη κατάδυση ορίστηκε να γίνεται από το 1900 στον Πειραιά έναντι της παλαιάς βασιλικής αποβάθρας
ή του παλιού Δημαρχείου, σήμερα μπροστά από τον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα.
Ο εκκλησιαστικός ύμνος που κυριαρχεί την ημέρα είναι το Απολυτίκιο των Θεοφανίων :
Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε, η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις
του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει Σοι, αγαπητόν Σε Υιόν ονομάζουσα
και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς, εβεβαίου του λόγου το ασφαλές
Ο επιφανής Χριστέ ο Θεός, Και τον κόσμον φωτίσας δόξα Σοι.
Ανέλκυση Σταυρού
Ανέλκυση του Σταυρού (το «πιάσιμο του Σταυρού») από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού.
Νεαρά, κυρίως, άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν πρώτα τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου,
αλλά και να δεχθούν τις τιμές καθώς και τις ευχές των συντοπιτών τους.
Αγιασμός των οικιών από τους ιερείς
Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό.
Ο Αγιασμός στη χώρα μας έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων, καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων.
Η τελευταία αυτή έννοια δεν είναι αυστηρά χριστιανική, αλλά έχει τις ρίζες της στην αρχαία λατρεία.
Η κατάδυση του Σταυρού, κατά τη λαϊκή πίστη, δίνει στο νερό καθαρτικές αλλά και εξυγιαντικές ικανότητες.
Οι κάτοικοι πολλών περιοχών μετά τη κατάδυση τρέχουν στις παραλίες ή στις όχθες ποταμών μα και λιμνών για να πλύνουν τα αγροτικά τους εργαλεία, ακόμη και εικονίσματα.
Στην ανατολική Μακεδονία ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο εορτασμός στη Δράμα με πληθώρα εκδηλώσεων καθώς και δρώμενων.
Σκοπός τους είναι η εξασφάλιση της καλοχρονίας, δηλαδή η καλή υγεία και η πλούσια γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή.
Μαύρες κάπες, δέρματα ζώων, μάσκες, κουδούνια και θόρυβοι, στάχτη και σταχτώματα, χοροί και αγερμοί, αναπαράσταση οργώματος και σποράς.
Οι Αράπηδες είναι μια εθιμική παράσταση (δρώμενο) με έντονη την υπερβολή, το μαγικό μα και το λατρευτικό στοιχείο, στην οποία συμμετέχουν
οι κάτοικοι της περιοχής, ενώ το ίδιο έθιμο συναντάμε επίσης και στα χωριά Βώλακας, Πετρούσα καθώς και Ξηροπόταμος, ενώ αναβιώνει επίσης
κάθε χρόνο και στη Νίκησιανη του Δήμου Παγγαίου στο νομό Καβάλας.
Το «γιάλα – γιάλα» αναβιώνει στην Ερμιόνη της Αργολίδας πάνω από 50 χρόνια.
Ανάλογα έθιμα επιβιώνουν και σε πολλά ψαροχώρια της περιοχής, όπως στο Πόρτο Χέλι αλλά και την Κοιλάδα.
Την παραμονή των Φώτων οι κάτοικοι στολίζουν της βάρκες τους με φοίνικες, νεραντζιές μα και μυρτιές, τις οποίες δένουν στο λιμάνι πριν την καθιερωμένη βουτιά.
Στις εποχικές κατηγορίες του Artemida Spata News θα βρίσκετε πάντα άρθρα σχετικά με την παράδοση, τα ήθη αλλά και τα έθιμα της χώρας μας και όχι μόνο !
Χρόνια πολλά !
Σήμερα τα Φώτα κι ο Φωτισμός – Κάλαντα Θεοφανείων 2024.
